Temel fizik kurallarını sirk ortamında incelemeye devam ediyoruz. Bu yayınımızda “Kuvvet çeşitleri nelerdir?“, “Kuvvetlerin temel özellikleri nelerdir?“, “Rüzgar neden temas gerektiren kuvvet sayılıyor?” gibi sorulara eğlenceli yanıtlar veriyoruz.
Hiç merak ettiniz mi bu kuvvetlerin bizimle ne alıp veremediği var?
Çeşit çeşit kuvvet var. Seç, beğen, al!
Biri diğerine benzemez. Gel gör ki hiçbiri yalnız hareket etmez.
Kimi uzaktan itip çeker bize hiç dokunmadan. Kimi burnumuzun ucundan, hem de hiç utanmadan!
Bu kadar çok çeşit olduklarına bakmayın. Hemen hepsi temelde aynı şeyi yapar: İtme ve çekme yoluyla varlıkların hareketinde veya şeklinde değişikliğe yol açarlar.
Dünyamızdaki, hatta gözlemleyebildiğimiz evrendeki her şey aynı anda birden fazla kuvvetin etkisine maruz kalır.
Bir kuvvetin yarattığı etkiye diğeri tepki verir. Aralarındaki yön ve büyüklük çekişmesini kim kazanırsa, varlıklar da kazananın tarafına doğru hareket eder.
Bu konuyu daha detaylı incelemek isterseniz, bir önceki yayınımıza göz atmayı unutmayın:
Bu kuvvet denen şey bize yapmadığını bırakmaz! (Kuvvetin etkilerini hatırlamak istersen, TIKLA AÇ:)
- Duran cisimleri harekete geçirir;
- hareket halindeki cisimleri yavaşlatır;
- durdurur;
- yönünü değiştirtir;
- döndürür;
- hatta şeklini bile değiştirir!
“Dünyanın En Kuvvetli Adamı” mı? Yok artık! Daha neler…
Her an üzerimize etki eden bunca çeşit kuvvet varken, bu adamcağızın “dünyanın en kuvvetlisi” adam olması pek mümkün görünmüyor. Onunkisi sadece “kas kuvveti” dediğimiz şey olmasın sakın?
Mesela şu anda bu yazıyı okurken bile üzerimizde bir sürü kuvvetin etkisi var: Kalbimiz kaslarımıza kan pompalıyor. Belki de rüzgar saçlarımızı dalgalandırıyor. Yeryüzü bizi kendisine doğru çekiyor…
Kuvvet Çeşitleri nelerdir?
Kuvvet çeşitlerini temel özelliklerine göre iki sınıfa ayırabiliriz:
Temas gerektiren kuvvetler – Temas gerektirmeyen kuvvetler
Temas Gerektiren Kuvvetler Nelerdir?
İlk sınıfımızda cisimlerin şeklini veya yönünü temas ederek yani onlara fiziksel olarak dokunarak değiştirebilen kuvvetler vardır.
Temas gerektiren kuvvetlerin örnekleri neler diye merak ettiysen, TIKLA AÇ:
Kas kuvvetinizi kullanarak kaldırdığınız bir kutu,
Deniz dalgalarının çarparak aşındırdığı kayalar,
Üfleyerek şişirdiğiniz balon,
Rüzgarda uçuşan saçlar (ya da kulaklar!)
Hepsi de temas gerektiren kuvvetler sayesinde hareket eder veya şekil değiştirir.
Rüzgar neden temas gerektiren kuvvettir?
Rüzgar, hareket halindeki hava demektir. Havayı göremesek de, onun farklı gazlardan oluştuğunu biliyoruz. Havayı oluşturan gazlar da aslında molekül denilen minik parçacıklardan meydana gelir.
Yani üstümüzü başımızı bize sormadan dağıtan o rüzgar, aslında hareket halindeki moleküllerin bize çarpması yüzünden saçımızı başımızı dağıtır. Bu nedenle de rüzgar, temas gerektiren kuvvetler sınıfındadır.
Temas Gerektirmeyen Kuvvetler Nelerdir?
Temas gerektirmeyen kuvvetler de ikinci sınıfta yer alır. Bu kuvvetler, varlıklara uzaktan, hiç dokunmadan etki eder.
Temas gerektirmeyen kuvvetler doğada çok sık görülür. Bu kuvvetlere ne gibi örnekler verebileceğimizi görmek istersen, TIKLA AÇ:
Zıpladığımızda havada asılı kalmaz, yere düşeriz.
Saçlarımızı yün kazağa veya plastiğe sürttüğümüzde elektriklendiğini görürüz.
Mıknatısların birbirini çektiğini veya ittiğini kolayca gözlemleriz.
Temas gerektiren kuvvetler saymakla bitmese de, temas gerektirmeyen kuvvetlerin çeşidi oldukça azdır.
Yani kısaca:
- Çeşit çeşit kuvvet vardır. Ancak tüm kuvvetler temelde aynı şekilde çalışır: itme ve çekme yoluyla varlıkların hareket etmesini veya şekil değiştirmesini sağlarlar.
- Kuvvetler hemen her zaman birlikte hareket ederler. Birinin yarattığı etkiye diğeri tepki verir.
- Kuvvet çeşitlerini temel olarak iki sınıfa ayırırız: Temas Gerektiren Kuvvetler – Temas Gerektirmeyen Kuvvetler
Temas gerektiren kuvvetlerden bazıları:
- Kas kuvveti
- İtme kuvveti
- Çekme kuvveti
- Sürtünme kuvveti
- Suyun kaldırma kuvveti
- Hava direnci kuvveti
- Yay kuvveti
Temas gerektirmeyen kuvvetler:
- Yer çekimi (kütle çekim) kuvveti
- Manyetik kuvvet
- Elektrostatik kuvvet (durgun elektrik kuvveti)
- Nükleer kuvvet
Bu yazıyla bağlantılı diğer yayınlar:
Sorularını yaz gönder
Yazıda değinilen konu ve kavramlarla ilgili sorunuz varsa, aşağıdaki yorum kutusuna yazın.
Sorularınızın turşusunu kurup, yanıtları yayınlayalım!
Yazıda değinilen alanlar:
Bu yazıda değinilen alanları sizin için aşağıya topladık.
Hangisi daha fazla ilginizi çektiyse, onunla ilgili diğer yazılara göz gezdirmeye ne dersiniz?
