Bu yazıda birbirinden leziz yemek menüleri arasından canlılar dünyasının derinliklerine dalıyoruz! Bitkiler, hayvanlar, mantarlar ve mikroskobik canlıların özelliklerini inceliyoruz.
Bu serinin bir önceki yazısını ve videosunu incelediniz mi? Canlıların sınıflandırılmasıyla ilgili yayınımızı henüz incelemediyseniz, önce ona bir göz atın! https://meraklitursu.com/canlilarin-siniflandirilmasi/
Hiç merak ettiniz mi dünyanın en büyük canlısıyla en küçük canlısının ortak yanları nelerdir?
Her canlının “canlı” kalabilmek için enerjiye ihtiyacı vardır. Enerji de besinler yoluya üretilir. Canlılar dünyasında kendi besinini kendi üretebilen pek yetenekli canlılar olsa da, büyük bir çoğunluğu besinlerini diğer organizmaları yiyerek elde eder.
Bu da dünyayı bir anlamda dev bir lokantaya dönüştürür!
Mikroskobik Canlıların Özellikleri:
Bu lokantanın en zahmetsiz müşterisi mikroskobik canlılardır.
Bu canlılar öyle küçüktür ki onları ancak mikroskoplar yardımıyla görebiliriz. İyi ki de öyle! Çünkü onlar her yerdedir! Havada, karada, suda, bazen üstümüzde bazen de içimizde bile yaşarlar!
Mikroskobik canlıların küçük bir kısmı güneş ışığından enerji üretir. Geri kalanı ise tıpkı hayvanlar gibi başka canlıları yiyerek hayatta kalır.
Bu canlıları çıplak gözle göremesek de, bazılarının yarattığı etkiyi günlük hayatta rahatlıkla gözlemleyebiliriz:
Mikroskobik canlıların en bilinenleri bakterilerdir. Bazı bakteriler insanlar için yararlı, bazıları ise çok zararlıdır.
Yararlı bakteriler sayesinde sütten yoğurt ve peynir; üzümden, sirke ve şarap elde edebiliriz.
Bağırsaklarımızda yaşayan bazı bakteriler bizler için B ve K vitaminleri üretir.
“B vitamini ne işe yarar?” diye merak ettiysen, tıkla aç:
B vitamini vücudumuzun enerji seviyesini artırır; beynimizin daha iyi çalışmasını sağlar; hücrelerimizin genel sağlığını korur.
“K vitamini ne işe yarar?” diye de merak ettiysen, yine tıkla aç:
K vitamini yaralarımızın çabuk iyileşmesini sağlar; kanımızın pıhtılaşmasını düzenler; kalsiyum depolarımızı düzene sokar ve kemiklerimizin sağlıklı olmasına destek verir.
Bazıları ise hastalıklara iyi gelen aşı ve ilaçların yapımında kullanılır.
Elbette hepsi sağlığımıza iyi gelmez. Mesela bazıları dişlerimizi yemeye bayılır!
Mantarların Özellikleri:
Dünya Lokantası’nın ikinci en kalabalık müşteri kitlesi de mantarlardır.
İlk bakışta bitkilere benzeseler de, besinlerini kendileri üretemedikleri için bitki sayılmazlar. Onlar da durmadan yemek yer!
Bazı mantarlar canlılığını yitirmiş bitki ve hayvan atıklarını yer. Bazılarıları ise açıkta kalmış besinleri afiyetle tüketir. Bunlara küf mantarı denir.
Bazı mantarlar saç diplerimizde veya tırnaklarımızda yaşamaya bayılır. Onları biçimsiz şekillere sokar. Hastalık yapan mantarlardan ancak ilaç tedavisiyle kurtulabiliriz.
Bir de maya mantarları vardır. Çıtır çıtır ekmekleri, börek ve çörekleri bu mantar türü sayesinde yeriz.
Mantarların kuşkusuz en sevimli görüntüye sahip olanları da şapkalı mantarlardır. Bazı türleri çok zehirlidir. Bazılarılarını ise afiyetle yiyebiliriz.
Bitkilerin Özellikleri:
Dünya Lokantası’nın en kolay müşterisi bitkilerdir. Bitkiler, kendi besinini kendi üreten müthiş organizmalardır!
Bitkileri çiçekli bitkiler ve çiçeksiz bitkiler olarak iki gruba ayırabiliriz. Bu sınıflandırma, bitkileri daha yakından tanımamızı sağlayan önemli özelliklerin ayrımını da yapar.
Bitkiler Güneş ışığı enerjisini, havadaki karbondioksit gazını ve topraktaki suyu kendileri için besine dönüştürür. Buna fotosentez denir. Bitkiler fotosentez yaparken, doğadaki diğer canlılar için havayı temizler.
Hayvanlar Aleminin Özellikleri:
Hayvanlar besinlerini kendi üretemez. Bu nedenle sürekli yemek peşindedirler. Hayvanlar alemindeki muhteşem uyumu besinlerini yani enerjiyi nasıl elde ettiklerine bakarak görebiliriz.
Bazı hayvanlar bitkileri, bazı hayvanlar başka hayvanları, bazıları da her ikisini yiyerek beslenir. Tıpkı biz insanları gibi!
Hayvanları incelemek çok eğlencelidir. Onları temel olarak iki gruba ayırarak işe başlarız: Omurgalı hayvanlar ve Omurgasız hayvanlar.
Ancak hayvanlar alemi öyle renkli öyle çeşitlidir ki, onları biraz daha tanımak için de alt sınıflara ayırmak gerekir. Ancak bu da başka bir Meraklı Turşu yayınına kalsın artık!
Başlangıç sorumuza dönecek olursak, dünyanın en büyük canlısı ile dünyanın en küçük canlısının ortak noktası ikisinin de sadece mikroorganizmalarla beslenerek hayatta kalmasıdır! Dünyanın en büyük canlısı olarak kabul edilen mavi balinanın ana besin kaynağı minicik planktonlardır. Ne acayip iş!
Yani kısaca:
- Her canlının yaşamak için enerjiye ihtiyacı vardır. Enerji de besinler yoluya üretilir.
- Bitkiler besinlerini kendi üretir. Bunu da güneş ışığı enerjisini, havadaki harbondiyoksit gazını ve topraktaki suyu besine dönüştürerek yapar. Buna fotosentez denir.
- Hayvanlar, mantarlar ve mikroskobik canlıların büyük bir bölümü besinlerini başka organizmaları yiyerek elde eder.
Sorularını yaz gönder
Yazıda değinilen konu ve kavramlarla ilgili sorunuz varsa, aşağıdaki yorum kutusuna yazın.
Sorularınızın turşusunu kurup, yanıtları yayınlayalım!
Paylaşmak güzeldir. Yazımızı başkalarıyla da paylaşın:
Yazıda değinilen alanlar:
Bu yazıda değinilen alanları sizin için aşağıya topladık.
Hangisi daha fazla ilginizi çektiyse, onunla ilgili diğer yazılara göz gezdirmeye ne dersiniz?
