Dünyanın Burun Haritası

Hiç merak ettiniz mi burnumuz neden bu tuhaf şekle sahiptir?

Burun: yüzümüzün ortasında uzayıp giden şu tuhaf şey. Kimselere sormaz ne kadar uzayacağını. Çocuk edebiyatının ünlü tahta çocuğu Pinokyo’nunki kadar olmasa da, hepimizin burnu hayatımız boyunca büyür durur. O kadar başına buyruk bir şekli vardır ki, her zaman bir şekilde alay konusu olur.

Daha önce de sormuştuk. Sevdiğinin burnuna övgü dolu dizeler yazan bir şair duyan çıkmadı. Burun delikleri hakkında bir çift romantik söze henüz rastlanmadı. Halbuki nasıl da kendisine has bir şekli vardır her burnun!

Beş Duyunun En İhtişamlı Uzantısı

burun çeşitleri — Burun sağlığımız için hem yıldız oyuncudur hem de yürüyen bir klima!

Burnumuzun gözümüzün önünde ne işler karıştırdığını kısaca hatırlayalım: (Tıkla aç)

1- Yıldız oyuncudur: Burun, hayatta kalmamız için zorunlu olan solunum sisteminin baş aktörüdür.

2- Süper koklayıcıdır: Son araştırmalara göre, insan burnu neredeyse bir trilyon farklı kokuyu algılayabilir.

3- Yürüyen bir klimadır: Ciğerlere giden havayı filtreleriyle temizler, nemlendirir ve ideal ısıya getirir.

Peki hiç merak ettiniz mi burunlarımız neden birbirinden böylesine farklıdır?

Bu sorunun yanıtını bize 1800’lerin sonunda yaşamış İngiliz antropolog Arthur Thomson veriyor:

Bana burnunu söyle. Sana kim olduğunu söyleyeyim.

taş devri — Burnumuz atalarımızın yaşadığı iklim koşullarına uyum sağlayacak şekilde değişmiştir.

Thomson’un Burun Kuralı (Tıkla aç)

1900’lerin başında daha genç ve heyecanlı bir bilim insanı olan Arthur Thomson’ın aklına bir gün çok güzel bir soru gelir. Thomson, “Neden herkesin burnu birbirinden farklı? Hayvanlarda öyle değil halbuki,” diye merak eder ve bunun yanıtını bulabilmek için yüzlerce kafatasını tek tek inceler.

Yaptığı araştırmaların sonucunda, her insanın farklı burun şekline sahip olma sebebinin atalarının yaşadığı iklim koşulları ile ilgili olduğunu ortaya çıkarır.

Thomson, araştırmaları sonucunda soğuk ve kuru iklimde yaşayanların uzun ve ince burnu olduğunu, sıcak ve nemli iklimlerde yaşayanların ise daha geniş ve kısa burunlara sahip olduğunu belirler.

Bu bulgular bilim dünyasının öyle hoşuna gider ki, Thomson’ın 1923’te yayımladığı bilimsel makalesinin ardından, bu genelleme “Thomson’ın Burun Kuralı” diye anılmaya başlanır.

Neredeyse 100 yıl boyunca kimse merak edip de bu kuralı bir daha sorgulamaz. Nihayet, 2017 yılında (muhtemelen o aralar canı çok sıkılan) bir grup bilim insanı bu meşhur burun kuralını test etmeye karar verir.

“Dünyanın Burun Haritası” çıkartılıyor: (Tıkla aç)

Arslan Zaidi liderliğinde araştırmalar yapan bilim insanları, 2017 yılında yaptıkları bir dizi incelemenin ardından, Thomson’ın burun kuralını modern bilimsel yöntemlerle kanıtlar. Thomson’ın bulgularının üstüne bir de burun deliklerinin ölçülerini eklerler. 4 binden fazla katılımcının burnunu ölçtükleri çalışmanın sonucunda da “Dünyanın Burun Haritası“nı ortaya çıkartırlar. (Meraklılara not: 4 binden fazla burnu tek tek gidip ölçmemişler. Bilgisayarlarda 3-boyutlu fotoğraflar üzerinden hesaplamışlar.)

Bu araştırmaya göre, soğuk iklimde yaşayanların burun delikleri daha küçük olurken, sıcak iklimlerde yaşayanların burun delikleri daha geniş olmaktadır. İşte o meşhur harita:

Dünyanın Burun Haritası — Kaynak: Anthropology.Net

Yani kısaca:

Soğuk ve kuru iklimde yaşayanların uzun ve ince burnu olurken, burun delikleri de daha küçük oluyor.
Sıcak ve nemli iklimlerde yaşayanlar ise daha geniş ve kısa burunlara sahip olurken, burun delikleri de daha geniş oluyor.

Tuhaf ama gerçek:

Dünyanın yaşayan en uzun burunlu insanının Türkiye’den olduğunu biliyor muydunuz? (Tıkla aç)

Guinness Rekorlar Kitabı’na göre dünyanın en uzun burnuna sahip olan kişi Mehmet Özyürek. 2011 yılından bu yana dünya rekoru henüz geçilmeyen Artvinli Mehmet Özyürek’in burnunun uzunluğu 8.8 cm imiş!