Bu yazıda dünyanın en ilginç hayvan yuvalarından bazılarını incelerken, çevre okuryazarlığı konusundaki bilgilerinizi zenginleştireceksiniz.
Hiç merak ettiniz mi hayvanların yuvaları bize dünyayla ilgili neler anlatır?
Hayvanların da tıpkı bizler gibi yaşamak için yiyeceğe, güvenli bir barınma mekânına, suya ve havaya ihtiyacı vardır. Hayvanların yaşadığı yerlerdeki bitki örtüsü, doğal kaynaklar ve iklim koşulları onların yiyecek, temiz hava, su, barınma, oyun oynama, çiftleşme ihtiyaçlarını karşılar. İşte bu yaşam alanlarına habitat denir.
Habitatlar hakkında bilgi sahibi olmak, dünya ve dünyadaki yerimiz hakkında çok değerli şeyler öğrenmemizi sağlar. Bu yüzden habitatlara ilişkin yazılarımızı ayrıca okuyabilirsiniz. Bu yazıda ise doğadaki ilginç yuva şekilleri ve hayvanların o yuvaları neden öyle yaptıklarını inceleyeceğiz.
Sıcak kumlarda buz gibi serinlik
Olağanüstü termit kuleleri
Beyaz karınca olarak da bilinen termitler dünyanın her yerinde yaşar, her yere ev yaparlar. Ancak bazı yerlerde yaptıkları evler öyle acayiptir ki, inşaat mühendisleri tarafından özel olarak incelemeye alınmıştır. Çünkü bu evler hem güneş enerjisi hem de havalandırma sistemi gibi karmaşık yapılar içerir. Üstelik içinde yaşayan termitlerin boyu düşünüldüğünde, bu yapılar insanların inşa ettiği en yüksek gökdelenlerden bile daha yüksektir.
Bu gökdelenlere Afrika, Amerika ve Avustralya kıtalarının yarı kurak alanlarında sıkça rastlanır.
Fotoğraf kaynağı: “Two oldies by a termite mound. by thinboyfatter is licensed under CC BY 2.0
Gökdelen tipleri arasında da en ilginci Avustralya’da görülen ve “katedral termit kuleleri” olarak adlandırılan yuvalardır. Üstelik, kendileri ortalama 5-6 milimetre kadar (işaret parmağınızdaki tırnağınızın uzunluğuna yakın) olan termitler, yuvalarını insanların iki katlı evlerinden bile daha yüksek inşa edebilir (termit kuleleri 5-6 metre yüksekliğine varabiliyor). Bu çalışkan termitler gökdelenlerini ağızlarında taşıdıkları kum ve çamurla inşa eder.
Kuzey Avustralya nerede?
Termit kuleleri çöllerin genişlemesini de engeller. Bu yüzden, bulundukları ekosistemde çok önemli bir rol üstlenirler.
Biraz işten konuşalım
Tuzak kapılı örümcekler
Herkes yuvasını barınmak veya kendine bir eş bulmak için kullanmaz. Evlerini hem iş hem dinlenme alanı olarak kullanan hayvanlar da vardır. Örneğin, tuzak kapılı örümcekler yuvalarını hem dinlenmek hem de avlarını tuzağa düşürmek için kullanırlar.
Dünyanın pek çok yerinde yaşayan bu örümcek türü, adını özenle inşa ettiği yuvasından alır. Toprak altında veya ağaç kabuklarında kurduğu yuvasının ağzını ipek menteşeyle tutturduğu bir kapakla örter. İncecik ördüğü ipek iplikleri yuvasının dışına serer. Bu sayede kapısının önünden geçen talihsiz avların titreşimlerini hissedebilir. Bu ipliklere bir çeşit kapı zili de diyebiliriz. Titreşimi duyan örümcek kapısını hızlıca açar ve misafirini içeride ziyafet çekmeyi bekleyen ailesinin sofrasına sıcak sıcak servis eder. Misafirperverlik (misafir ağırlamayı sevmek) kavramına farklı bir yaklaşım!
Bu örümcek türü Türkiye’nin de aralarında bulunduğu birçok ülkede görülebilir. Kimin kapısını çaldığınıza dikkat edin!
Kendine ait barajlar inşa edenler
Mühendis Kunduzlar
Kunduzlar, yağmurların çok yağdığı, doğal su kaynaklarının bol, ormanların güçlü olduğu yerlerde yaşayan hayvanlardan biridir. Bu yetenekli kemirgenler, doğanın en ünlü inşaat mühendisleri olarak da bilinirler. Evlerini su taşkınlarından korumak, kendilerine kış boyu beslenecekleri rahat bir gölet yaratmak ve onları mideye indirmek isteyen kurt ve ayı gibi yırtıcılardan korunmak için barajlar inşa ederler. Etraflarında buldukları ağaç dallarını tuğla, özel bir kıvama getirdikleri çamur toplarını da çimento olarak kullanırlar.
Kunduzlar, barajlarını sadece kendileri rahat etsin diye yapıyor olabilir. Ancak bir yandan da doğa için olağanüstü bir olumlu etki de yaratırlar. Kunduz barajları daha fazla balık, ördek, kurbağa ve sulak alanda yaşayan canlıların çoğalmasını sağlar. Kunduzlar Kuzey Amerika kıtası ile Asya ve Avrupa kıtalarının kuzey bölgelerinde yaşarlar.
Kuzey Amerika, Kuzey Avrasya nerede?
Toplu konut hayatını sevenler
Dokumacı Kuşlar
Komşuluk gibisi var mı? Hiç yalnızlık hissetmezsin. Başın dara düşse, komşunun kapısına konarsın. Bir yırtıcı gelse, hep birlikte kaçarsın. Toplu konut hayatını seven kuşların yuvasına -daha doğrusu Dokumacı Kuşlar Sitesine– hoş geldiniz!
Güney Afrika’da yaşayan dokumacı kuşlar yuvalarını birbirine ekleyerek inşa eder. Bu dev yuva öbeğinin içindeki yuvaların sayısı 400’e kadar çıkabilir. Bazı yuvaların anne-babadan çocuklara miras kala kala, 100 yıldan fazladır kullanıldığı söyleniyor.
Dokumacı kuşlar, yuvalarını çatıdan kurmaya başlar ve yuva ağızlarını yere bakacak şekilde açık bırakır. Bu sayede kendilerini yukarıdan gelecek yırtıcı kuşların saldırılarından koruyabilirler. Ağaç dallarını çatı olarak kullanan bu akıllı kuşlar, yuvalarının geri kalanını yumuşak kuru otlarla dokur.
En fazla Namibia ve Botswana ülkelerinde görünen dokumacı kuşların komşuluk ilişkileri sizce de epey gürültülü, ancak bir o kadar da eğlenceli görünmüyor mu?
Güney Afrika, Namibia ve Botswana nerede?
Mutlu bir yuva kurmak isteyenler
Bazı hayvanlar için yuva demek, kendilerine eş bulmak için kullanılan bir mekan anlamına da gelir. Gösterişe meraklı bu hayvanların yuvalarını süsleme şekli görenleri hayrete düşürür. Üstelik her yuva birbirinden farklıdır. Ayrıca yuvanın bakım ve onarım çalışmaları hiç bitmez. Dolayısıyla bu tarz yuvalara canlı sanat eserleri de denebilir.
Japon kirpi balığından su altı sergisi
Zavallı kirpi balığının barınacak ve yemek yiyecek bir yuvası var. Ancak sessiz Japon denizinin dibinde yalnız yaşamaktan çok yorulmuş olmalı. Üstelik kumla aynı renkte olan vücudunu kimseler görmüyor. Yırtıcılardan korunmak için iyi ama, şöyle mutlu bir birliktelik kurmak için berbat bir durum!
Bu nedenle bir gün, yuvasının etrafını dev sanat eserleriyle donatmanın işe yarayacağına karar verir. Başka kirpi balıkları kendisini fark etmesini sağlayacak geometrik şekilleri ustalıkla inşa etmeye başlar. Önce yuvasının etrafındaki kumları bir sanatçı özeniyle şekillendirir. Ardından, sanat eserini civarda bulduğu taş ve deniz kabuklarıyla dekore eder. Bir balık fark edilmek için daha ne yapsın!
Fotoğraf kaynağı: “#1787 puffer/blowfish making circle” by Nemo’s great uncle is licensed under CC BY-NC-SA 2.0
Gösteriş meraklısı çardak kuşu
Ancak, dekorasyon deyince akla renkler ve süs malzemeleri gelir. Bu yüzden de, Avustralya çardak kuşları süslü yuva konusunda birinciliği Japon kirpi balığının elinden alır.
Çardak kuşları Yeni Gine adasının tropikal ormanları ile kuzey Avustralya’nın ormanlık arazilerinde yaşarlar. Dişi çardak kuşlarını etkilemek için birbirinden süslü çardaklar inşa eden erkek kuşların tek becerisi şahane dekorasyonlar yapmakla sınırlı değil. Bu komik kuşlar evini ilginç bulup, ziyarete gelen dişileri etkilemek için bir de çılgın dans gösterileri yapar ve şarkılar söylerler.
Ev sahibi mavi renk seçimiyle yuvasına modern ve sade bir şıklık katmış. Sizin favori renginiz de maviyse, yorumlar kısmına bir selam bırakın!
Yeni Gine adası ve Kuzey Avustralya nerede?
Habitat nedir?
Habitat, bir bitki veya hayvan türünün yaşamak için ihtiyaç duyduğu kaynakları sağlayan doğal yaşam ortamıdır.
Dünya üzerinde birçok farklı çeşitte habitat vardır. Habitatlar hakkında bilgi sahibi olmak, dünyayı tanımamızı ve doğal yaşamı nasıl koruyabileceğimizi anlamamızı sağlar.
Yani kısaca:
- Dünya üzerinde her bölgenin kendine özgü bitki örtüsü ve iklim koşulları vardır. Bu da orada yaşayan hayvanların yuva yapma biçimlerini etkiler.
- Hayvanlar, tıpkı insanlar gibi, kendilerini tehlikelerden korumak, barınmak, beslenmek ve üremek için yuva yaparlar.
- Bazı hayvanların yuvaları, çevresinde yaşayan canlılar için yaşam kaynağı olur:
- Kunduzların yuvalarını korumak için yaptığı barajlar, dünyadaki sulak alanları çoğaltır.
- Yarı kurak iklimlerde yaşayan termitlerin kuleleri, bölgelerinde çöllerin yayılmasını engeller.
Sorularını yaz, gönder
Yazıda değinilen konu ve kavramlarla ilgili sorunuz varsa, aşağıdaki yorum kutusuna yazın.
Sorularınızın turşusunu kurup, yanıtları yayınlayalım!
Paylaşmak güzeldir. Yazımızı başkalarıyla da paylaşın:
Yazıda değinilen alanlar:
Bu yazıda değinilen alanları sizin için aşağıya topladık.
Hangisi daha fazla ilginizi çektiyse, onunla ilgili diğer yazılara göz gezdirmeye ne dersiniz?
