Bu yazıda “Kuvvet nedir?” ve “Kuvvetin etkileri nelerdir?” sorularına yanıt verecek, çevremizde gerçekleşen olayları fizik kuralları üzerinden gözlemleyeceğiz.
Hiç merak ettiniz mi bizi sürekli oradan buraya çekiştirip duran kuvvet tam olarak nedir?
O, her yerden çıkıyor. Bizi sürekli oradan buraya itip çekiyor. Üstelik onu göremiyoruz bile! Hatta bazen etkilerini bile fark edemiyoruz.
Ancak, hareket ediyorsak işin içinde mutlaka bir kuvvetin parmağı vardır. Duruyorsak, yine bir kuvvet sayesinde dururuz.
Bu kuvvet denen şey bize yapmadığını bırakmaz! (TIKLA AÇ:)
- Duran cisimleri harekete geçirir;
- hareket halindeki cisimleri yavaşlatır;
- durdurur;
- yönünü değiştirtir;
- döndürür;
- hatta şeklini bile değiştirir!
Üstelik, kuvvet denen şey aslında tüm bunları sadece iki şekilde yapar: itme ve çekme!
Etrafımızda gördüğümüz tüm karmaşık hareketlerin tamamı itme ve çekme sayesinde gerçekleşir. Bu itip çekmeler, cisimleri farklı şekillerde etkileyebilir.
İster canlı, ister cansız olsun, tüm varlıklar onlara etki eden kuvvetler sayesinde bir sürü hareket yapar. Gelin bu hareketleri bir de gerçek hayattaki örnekler üzerinden inceleyelim:
1. Kuvvet hızlandırır (harekete geçirir):
2. Kuvvet yavaşlatır:
3. Kuvvet durdurur:
4. Kuvvet yön değiştirtir:
5. Kuvvet döndürür:
6. Kuvvet şekil değiştirtir:
Bir cisme aynı anda pek çok kuvvet etki ettiğinde, hareketin ne şekilde olacağına hangisi karar verir dersiniz?
Bunu hesaplayabilmek için kuvvet kavramını anlamamıza yardımcı olan çok önemli bir şeyden daha bahsetmemiz gerekiyor: DENGE.
Denge ne demektir?
Bir cismin dengede olması demek, ona etki eden kuvvetlerin eşit olması anlamına gelir.
Birbirinin zıttı yönde kuvvet uygulayan taraflardan biri diğerinden daha baskın olunca denge bozulur ve cisimler daha büyük kuvvetin uyguladığı yöne doğru hareket eder.
Kuvvetin etkilerini anlayabilmek için bir kavrama daha dikkat etmemiz gerekir: İVME
İvme ne demektir?
Bir cismin hızındaki değişikliğe İVME denir. İvme, sadece hızlanmak anlamına gelmez. Yavaşlama ve dönme de dahil olmak üzere, cismin hızında yaşanan her türlü değişiklik ivme tanımının içine girer.
İvmeyi de göremeyiz. Ancak özellikle de bir araç içinde seyahat ediyorsak, etkilerini çok kolay hissederiz.
Geçen gösterimizdeki cesur roket adamı hatırlayalım:
Akrobatımız roketin itme kuvvetiyle yukarı doğru hızlanarak ilerlemişti — İVME ARTAR (TIKLA AÇ):
Ancak bir yandan da yer çekimi kuvveti onu aşağı doğru çekmeye başlamıştı. Bu da roket adamın yükselme hızını yavaşlattı. — DENGE SAĞLANIYOR (TIKLA AÇ):
Yer çekiminin roketin itme kuvvetinden daha fazla hale gelmesinin etkisiyle, bu sefer de yön değiştirdi. — İVME YİNE ARTIYOR (TIKLA AÇ):
HIZ AZALIR.
Akrobatımız bu sefer de aşağı doğru hızlanarak indi. — DENGE BOZULUYOR. YER ÇEKİMİ DAHA GÜÇLÜ ÇIKTI! (TIKLA AÇ):
Basılı materyal kopyası:
“Kuvvetin Etkileri” başlıklı çalışma kağıdını indirmek için tıklayın.
Yani kısaca:
- Bir cismin şeklinde ya da hareketinde itme ve çekme yoluyla değişikliğe yol açan etkilere KUVVET denir.
- Kuvvetler:
- hızlandırabilir (harekete geçirebilir);
- yavaşlatabilir;
- durdurabilir;
- döndürebilir;
- yön değiştirtebilir;
- şekil değiştirtebilir.
- Kuvvet her yerdedir. Hepimiz her an birden fazla kuvvetin etkisi altındayız.
- Kuvvetleri göremesek de onları hesaplayabiliriz. (Denge + Yön + İvme).
Bu yazıyla bağlantılı diğer yayınlar:
Sorularını yaz gönder
Yazıda değinilen konu ve kavramlarla ilgili sorunuz varsa, aşağıdaki yorum kutusuna yazın.
Sorularınızın turşusunu kurup, yanıtları yayınlayalım!
Paylaşmak güzeldir. Yazımızı başkalarıyla da paylaşın:
Yazıda değinilen alanlar:
Bu yazıda değinilen alanları sizin için aşağıya topladık.
Hangisi daha fazla ilginizi çektiyse, onunla ilgili diğer yazılara göz gezdirmeye ne dersiniz?
